Theo Báo Tuổi Trẻ, bước vào đợt nắng nóng đến sớm và còn gay gắt hơn 2022, công suất tiêu thụ điện cả nước vào tháng 6/2023 đã đạt đỉnh và sẽ còn có xu hướng tăng mạnh nếu nắng nóng tiếp tục diễn ra trên diện rộng. Trong khi tình trạng thiếu điện liên tục tiếp diễn tại khắp các tỉnh thành miền Bắc và Bắc Trung Bộ, việc xây dựng và đưa vào hoạt động các trung tâm năng lượng tái tạo điện gió vẫn chưa thực sự được phủ rộng như nhiều nước trên thế giới..
Theo VN Express, mục tiêu của chính phủ là đưa vào hoạt động số lượng lớn khu sản xuất điện gió với tổng công suất là 27.880MW trong năm 2030, trong đó có 21.800MW đến từ các trung tâm đặt tại đất liền, và 6.000MW thuộc các tuabin đặt ngoài khơi đón gió. Tuy nhiên với công suất điện gió tại Việt Nam mới đạt được 538MW, lộ trình phát triển này chắc chắn sẽ còn rất gian nan..
Vậy những trở ngại lớn nhất để hoàn thành mức “KPI” khổng lồ này là gì? Trong rất nhiều yếu tố quyết định đến tính khả thi của mục tiêu kể trên như yếu tố địa hình địa lý, nhu cầu, vốn,v,v…, có thể nói, 1 phần khó khăn trong việc xây dựng nên các nhà máy điện gió cũng đến từ việc xử lý vấn đề vận chuyển các bộ phận lắp ghép khổng lồ, với kích thước và khối lượng đồ sộ.
Khó khăn trong vấn đề vận chuyển các tuabin gió khổng lồ đòi hỏi sự hình thành của các dự án vận chuyển phần cánh quạt nguyên chiếc, từ đó đưa chúng ta đến 1 chủ đề thú vị trong logistics: Project Cargo Logistics và hành trình của những chiếc cánh quạt “ngoại cỡ”.
Project Cargo: Hàng hóa “siêu trường siêu trọng”
Trước khi đi sâu vào quá trình vận chuyển một cánh quạt tuabin gió, chúng ta phải có khái niệm chung nhất về Project Cargo (tạm dịch: Hàng dự án). Đã từ lâu, container giúp việc vận chuyển các loại hàng hóa trở nên dễ dàng và “mượt mà” hơn, dù là đường bộ, đường ray hay đường biển. Thế nhưng những chiếc container lại gặp khó với một loại hàng hóa đặc biệt – hàng project cargo.
Điểm đặc biệt là, các loại hàng nếu không thể được vận chuyển trong một container loại 20’, 40’, 40hc hoặc 45hc flat rack hoặc open top container thì được coi là hàng project cargo, bất kể lý do khiến hàng hóa không thể vận chuyển được có thể là kích thước, trọng lượng hay hình dáng. Cũng vì thế, rất ít ai biết một số loại hàng hóa quen thuộc cũng được xếp vào loại hàng Project Cargo như ô tô, thuyền bè cỡ trung, các loại ống thép phục vụ xây dựng. Bên cạnh đó, biểu tượng của chủng loại hàng này cũng chính là những “mảnh” thiết bị công nghiệp với kích thước lên đến hàng trăm mét vuông và cân nặng tính bằng chục tấn. Ngoài các thông số kỹ thuật khủng, yêu cầu kỹ thuật buộc các nhà vận tải phải tìm ra cách vận chuyển nguyên khối mà không thể sử dụng các phương pháp phân tách rồi lắp ráp tại địa điểm vận chuyển.
Một trong những loại hàng điển hình cho project cargo chính là các tuabin gió khổng lồ. Do yếu tố kích thước hoặc trọng lượng của tuabin gió, việc vận chuyển chúng bằng các loại container tiêu chuẩn hiện hữu là bất khả thi. Vì thế, loại hàng hóa “siêu trường siêu trọng” này buộc phải được vận chuyển theo phương thức hàng rời và giữ nguyên hiện trạng trong suốt quá trình vận chuyển. Với lẽ đương nhiên, việc đưa những tuabin gió đến địa điểm khai thác cần rất nhiều sự tỉ mỉ và cẩn thận bởi khối lượng và kích thước khổng lồ.
Hành trình của 1 tuabin gió
Từ trung tâm sản xuất tới các hải cảng:
Những chiếc tuabin gió sau khi được tạo ra tại các trung tâm công nghiệp chuyên dụng thì sẽ bắt đầu hành trình di chuyển của mình tới các điểm đón gió. Đối với việc lên kế hoạch vận chuyển, các chuyên gia thuộc nhà chủ thầu vận tải cần xem xét rõ các yêu cầu kỹ thuật của tuabin, cân nặng, kích thước, hình dáng, từ đó có thể đưa ra quyết định về tuyến đường cũng như những loại phương tiện có yêu cầu về thông số kỹ thuật chính xác và tối ưu nhất.
Một điều đặc biệt ít ai biết đến, thời gian trung bình để hoàn thành một đơn đặt hàng tuabin gió lên tới 4 tháng. Quá trình này bắt đầu từ khi nhà sản xuất nhận được đơn đặt hàng, gia công và vận chuyển, thông quan cho tới khi hàng về tới tay nhà thầu xây dựng (do tuabin gió là một loại hàng hóa nhạy cảm liên quan đến năng lượng, nên có thể các bước thông quan đôi khi sẽ phức tạp hơn các loại hàng khác).
Với kích thước và trọng lượng khổng lồ, việc vận chuyển bằng đường biển được coi là lựa chọn tối ưu, cánh tuabin gió yêu cầu các thiết bị nâng chuyên dụng nhằm phục vụ quá trình xếp dỡ hàng hóa, cũng như là các trang thiết bị khác nhằm cố định và đảm bảo an toàn trên đường vận chuyển. Các chuyến vận chuyển cánh quạt tuabin gió bằng đường biển thường được thực hiện bởi các loại tàu chuyến, tàu chở hàng rời (Bulk carrier). Chẳng hạn như tất cả mọi thiết bị thành phần của các tuabin tại các khu nhà máy điện gió lớn như BIM Thuận Nam, 7A Thuận Nam,… đều được lắp ráp tại nước ngoài, vận chuyển nguyên chiếc và được nhập về VN qua đường biển. Từ cảng, các bộ phận sau đó sẽ được vận chuyển bằng rơ-mooc và các xe đầu kéo với tải trọng và thiết bị đặc biệt đến nơi thi công.
Vận chuyển đường bộ: Bài toán khó:
Điểm phức tạp nhất của quá trình vận chuyển các cánh quạt là giai đoạn vận chuyển đường bộ. Với kích thước khổng lồ, các tuabin gió bắt buộc phải vận chuyển qua các khu vực đồi núi vắng người để đảm bảo vấn đề an toàn giao thông cũng như có đủ không gian vận chuyển, vì vậy các nhà thầu vận tải cần phải cẩn thận lên kế hoạch cho hành trình để đảm bảo tuyến đường đi chính xác và hợp lý nhất.
Thông thường, công cuộc khảo sát và hoạch định đường bộ mất đến vài tuần, có khi vài tháng trước khi chiếc tuabin gió được vận chuyển. Các thông số về chiều dài, chiều rộng, các khúc quanh co, độ dốc, tải trọng của các cây cầu, của đường hay thậm chí tốc độ gió… được các nhà thầu đưa vào phân tích và xem xét kỹ càng. Trước khi bắt tay vào vận chuyển, mọi chướng ngại vật trên đường đi như cây cối, đất đá… đều phải được xử lý cẩn thận và chu đáo nhằm tránh các rủi ro phát sinh trong quá trình di chuyển. Tại một số dự án lớn, việc chuẩn bị và lên kế hoạch cho tuyến đường vận chuyển có thể lên tới 8-9 tháng.
Chỉ riêng một cánh quạt gió có thể nặng tới 9 tấn, do đó, việc vận chuyển tối thiểu sẽ cần phải có các loại xe kéo nhiều trục để vận chuyển. Để vận chuyển một tuabin gió với 3 quạt, bạn sẽ cần các loại xe kéo phù hợp với số trục tương ứng nhằm đáp ứng tải trọng phù hợp cho các cánh quạt và một xe kéo có boong để hỗ trợ tất cả các bộ phận thân đế còn lại và vỏ bọc động cơ của tuabin. Sau khi mọi kế hoạch đã được chuẩn bị công phu và chi tiết, công cuộc vận chuyển sẽ được tiến hành. Để thuận tiện cho việc thay trang thiết bị hoặc xử lý sự cố, các cột điện và dây cáp trên không có thể được đem theo trong quá trình vận chuyển. Ngoài ra, các đơn vị vận chuyển cũng cần phải làm việc với các cơ quan nhà nước để xin phép giấy thông hành và xử lý các vấn đề liên quan đến vận chuyển loại hàng hóa quá khổ này. Một khi đã đến được địa điểm, tuabin sẽ được bốc dỡ, sẵn sàng cho việc lắp ráp và đi vào vận hành.
Tiềm năng phát triển và thực tế vận chuyển
Việt Nam được xếp trong top 10% khu vực nhiều gió nhất thế giới với vận tốc gió trung bình đạt vào khoảng 7,2m/s tại độ cao 100m. Với điều kiện bờ biển dài nhiều gió, cộng thêm các yếu tố thuận lợi về tốc độ và khối lượng gió khiến Việt Nam trở thành điểm đến thuận lợi cho nhiều công ty đầu tư năng lượng tái tạo như Vestas, Goldwind, Envision, Sungrow.
Trong đất liền, tính đến yếu tố hạn chế về sử dụng đất, ngoại trừ các khu vực núi có độ dốc hơn 30%, các không gian gián đoạn có diện tích dưới 1 km² và các khu vực có khả năng tiếp cận lưới điện trong phạm vi 10km, tiềm năng kỹ thuật của điện gió trên bờ vào khoảng 42 GW phù hợp triển khai dự án điện gió quy mô lớn. Ngoài ra, với ưu thế địa hình 85% đồi núi thấp với nhiều cung đường đèo trải dài dọc đất nước, việc vận chuyển các thiết bị tuabin gió cũng có thể đạt được nhiều thuận lợi.
Trung bình một trang trại điện gió 30 Megawatt tại miền Trung Việt Nam cần tương đương khối lượng vận chuyển của 130 xe tải chia thành nhiều lượt, tổng cộng 600 chuyến và hai chuyến tàu biển để hoàn tất quá trình vận chuyển điện gió từ cảng về công trường lắp đặt. Tại Việt Nam, một số đơn vị uy tín về hàng siêu trường siêu trọng nói chung và quạt tuabin nổi tiếng có thể được kể đến là Công ty Cổ phần Cơ giới Trung Nam Miền Nam – Trungnam SMC, Vietranstimex, PPL…
Một case study khá thú vị về việc vận chuyển tuabin gió tại vùng Duyên hải là công cuộc vận chuyển thiết bị điện gió lớn nhất Việt Nam từ cảng Hòn La về đến nhà máy điện gió Amaccao tại Quảng Trị của công ty TNHH MTV Thương Mại & Tiếp Vận Bảo Tín PPL. Đơn vị chủ thầu dự án Amaccao giao hoàn toàn cho PPL việc unload 12 tuabin gió, thông quan, thủ tục và quá trình vận chuyển tới nhà máy điện của mình. Theo hoạch định của 45 chuyên gia thuộc PPL, công cuộc di chuyển của 12 tuabin đã phải dùng tới 6 loại rơ mooc khác nhau, cùng với 8 xe đầu kéo chuyên dụng lẫn không chuyên.
Với khoảng cách 227km cùng địa hình trắc trở và phức tạp, PPL đã đưa ra các quyết định sáng tạo như việc chia đều tải trọng cho xe để vượt cầu an toàn, hoặc vượt các cung đường dốc lên tới 13%, cũng như các đoạn đường đất yếu dễ sạt lở. Sự tài tình và khéo léo của đội lập kế hoạch vận chuyển, cùng với các loại xe chuyên dụng có sức kéo vượt trội đã giúp PPL thành công giao 12 tuabin với độ dài cánh quạt lên đến 76,3m và độ dài tổng là 141,2m.
Theo lg
